Stad Leuven
Lapis Arte
Restauratie
De gotische sacramentstoren die glorieus in de Sint-Pieterskerk te Leuven prijkt, werd in 2018-2019 behandeld door de conservatoren-restauratoren van Lapis Arte. Het gaat om een aanvankelijk gepolychromeerde toren rijkelijk voorzien van architecturale decoraties en sculpturen gebeeldhouwd uit een zachte, witte kalksteen. De toren waarin het Heilig Sacrament wordt bewaard, werd ca. 1450 gerealiseerd op basis van de plannen van Matheus de Layens (ca. 1400-1483) en in opdracht van het broederschap van het Heilig Sacrament. Het bijna 11 meter hoge bouwwerk werd in het verleden meerdere malen overschilderd. Het aspect van de sacramentstoren vóór de behandeling is een witte verflaag met vergulde details die door vervuiling donker zwart en bruin kleurt.
Vele van deze sacramentstorens werden verwoest door o.a. de impact van de 16de-eeuwse beeldenstorm waardoor dergelijke oude torens zeldzaam zijn in Vlaanderen. Vergelijkbare torens vinden we terug bijvoorbeeld in de Sint-Jacobskerk van Leuven (ca.1537), de Sint-Leonarduskerk van Zoutleeuw (ca. 1549-1552), of in de Sint-Catharinakerk van Zuurbemde (ca. 1557). Deze zijn echter ongeveer 100 jaar jonger dan de sacramentstoren van de Sint-Pieterskerk.
In het verleden werden reeds enkele kunsthistorische en materiaaltechnische aspecten onderzocht door Het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium. Ook bij deze restauratie werd stratigrafiszch kleuronderzoek uitgevoerd naar het uitzicht en de conditie van de originele polychromie.
Lapis Arte focuste zich met de conservatie- en restauratiebehandeling voornamelijk op het optimale behoud van de oorspronkelijke materialen en alle waardevolle wijzigingen die in het verleden plaatsvonden.
De fixatie van de opgestuwde en afgebladerde verflagen die de gehele toren kenmerken, stond daarbij centraal. Op die manier werd eveneens de conservatie van de onderliggende originele, polychrome stoffering verzekerd. De daaropvolgende reiniging van de kalkstenen drager en verflagen was gericht op het verwijderen van het oppervlaktevuil en de ingedrongen hardnekkige vervuiling. Bijgevolg werd de oorspronkelijk witte kleur van de verflaag hersteld en herwonnen de verguldingen hun glans. De fixatie en reiniging van de verflagen resulteerden in een lacunair uitzicht dat de architecturale lijnvoering verstoorde. Omwille van die reden werd in een tweede fase geopteerd om de contrasterende zones waar de verflagen volledig waren verdwenen te harmoniseren door middel van een retouche. Daarnaast werden ook de sculpturen die lange tijd afzonderlijk werden bewaard, gerestaureerd en terug op de toren geplaatst.
Om een impressie te geven van de goed bewaarde en uitzonderlijk verfijnde, 15de-eeuwse polychromie, werd beslist om een afgebakende zone, één van de engelen die als sluitsteen het pendentief bekroont, vrij te leggen.
Overzicht projecten